نبشی ساختمانی چیست؟ دسته‌بندی‌ها + محاسبه وزن

نبشی ساختمانی، ستون‌های فلزی است که اسکلت مستحکم سازه‌های ما را تشکیل می‌دهد. این پروفیل‌های فولادی، با تنوع در ابعاد و ضخامت، در کاربردهای مختلف مانند اتصال تیرها و ستون‌ها، تقویت دیوارها و سقف‌ها به‌کار می‌روند. 

اما نبشی ساختمانی چیست و چه ویژگی‌هایی آن را به عنصری مهم در پروژه‌های عمرانی تبدیل کرده است؟ نبشی‌ها، در واقع پروفیل‌های فولادی نورد شده‌ای هستند که به دو روش نورد گرم و نورد سرد تولید می‌شوند. در این مقاله، به بررسی نبشی، انواع و کاربردهای آن می‌پردازیم. در ادامه با میهن فولاد همراه باشید.

نبشی ساختمانی چیست؟

نبشی ساختمانی، پروفیل فولادی L شکلی است که دو ضلع عمود بر هم دارد. این قطعه، نقشی زیادی در استحکام و پایداری سازه‌ها دارد. نبشی‌ها اجزای مختلف سازه را به هم پیوند می‌دهند. اما وظیفه آن، تنها به اتصال قطعات محدود نمی‌شود. این پروفیل‌ها، با توزیع یکنواخت بار، از تمرکز تنش در نقاط خاص جلوگیری کرده و مانع از تخریب سازه می‌شوند.

همچنین، گفتیم که تولید نبشی ساختمانی به دو روش نورد گرم و نورد سرد انجام می‌شود. در روش نورد گرم، شمش فولادی در دمای بالا به شکل مورد نظر در می‌آید. در حالی که در روش نورد سرد، فولاد در دمای محیط شکل‌دهی می‌شود. نکته‌ی مهم دیگر در مورد نبشی ساختمانی، توجه به شرایط محیطی است. سازه‌ها در محیط‌های متنوعی ساخته می‌شوند و هر محیط، شرایط آب و هوایی و عوامل خورنده‌ی خاص خود را دارد. بنابراین، انتخاب جنس و نوع نبشی باید با توجه به این شرایط صورت گیرد تا از دوام و عملکرد سازه در طول زمان مطمئن شد. 

کاربردهای متنوع نبشی ساختمانی

کاربردهای متنوع نبشی ساختمانی عبارتند از:

در اسکلت‌بندی و اتصالات

یکی از مهم‌ترین کاربردهای نبشی، در ساخت چهارچوب‌ها و پایه‌ها است. نبشی ساختمانی، در پایه‌های ستونی برای ایجاد فنس و ساخت پلکان نیز از نبشی استفاده می‌شود. اتصال تیر و ستون، یکی دیگر از کاربردهای مهم آن است. درواقع، به عنوان یک رابط قدرتمند، نیروی وارده از تیر به ستون را مهار کرده و از تخریب سازه جلوگیری می‌کند.

نبشی در سازه‌های سبک و پوشش‌ها

نبشی‌ها در ساخت سقف‌های سبک و شیروانی‌ها نیز کاربرد دارند. در این موارد، نبشی بارهای توزیع شده را تحمل می‌کند. ساخت درپوش‌ها و مهار دیوارهای سفالی نیز از دیگر کاربردهای نبشی در سازه‌های سبک است.

در سازه‌های فولادی

نبشی‌های فلزی در سازه‌های فولادی کاربردهای گوناگونی دارند. از ساخت دکل و خرپا گرفته تا ساخت مهره‌های مرتفع و پشت‌بندها، نبشی به عنوان یک بخش مهم در استحکام و پایداری سازه عمل می‌کند. همچنین در بادبندها و سازه‌های LSF نیز از نبشی استفاده می‌شود. علاوهن‌برآن، در ماشین‌آلات صنعتی و دکل‌های انتقال نیرو نیز از نبشی استفاده می‌شود. 

ابعاد و کاربردهای خاص

نبشی‌ها در اندازه‌های مختلفی تولید می‌شوند و هر اندازه کاربرد خاص خود را دارد. برای مثال، نبشی‌های 50 تا 150 میلی‌متری برای اتصالات گوناگون مورد استفاده قرار می‌گیرند. نوع لقمه‌ای نبشی در سازه‌های مربوط به آسانسور و تیرچه نبشی در سقف‌های کرومیت به کار می‌رود. 

انواع نبشی ساختمانی

نبشی ساختمانی، با تنوع گسترده‌ای که دارند، در کاربردهای متفاوتی در صنعت ساختمان‌سازی مورد استفاده قرار می‌گیرند 

دسته‌بندی نبشی بر اساس نحوه‌ی تولید

نبشی‌ها بر اساس نحوه‌ی تولید به دو دسته‌ی اصلی پرسی و فابریک تقسیم می‌شوند.

نبشی پرسی (نورد سرد)

نبشی پرسی از ورق‌های آهنی به طول 6 متر تولید می‌شود. در این روش، ورق‌ها ابتدا برش خورده و سپس با استفاده از دستگاه رول فرمینگ، به روش نورد سرد به شکل نبشی در می‌آیند. زاویه‌ی داخلی نبشی پرسی تا حد امکان 90 درجه در نظر گرفته می‌شود. این نبشی‌ها معمولاً به‌صورت بال مساوی هستند و جنس آن‌ها از فولاد ساختمانی St37 است. به دلیل هزینه‌ی کمتر ورق مورد نیاز، قیمت نبشی پرسی نسبت به نبشی فابریک پایین‌تر است، اما مقاومت کمتری نیز دارد.

نبشی فابریک (نورد گرم)

نبشی فابریک با استفاده از روش نورد گرم تولید می‌شود. در این روش، شمش‌های گداخته‌ی فولادی پس از حرارت‌دهی در کوره، از قفسه‌های نورد عبور داده می‌شوند تا طول آن‌ها افزایش و مقطع آن‌ها کاهش یابد. سپس در اندازه‌های مختلف برش می‌خورند. نبشی فابریک خواص مکانیکی متفاوتی نسبت به نبشی پرسی دارد و برش‌کاری، سوراخ‌کاری و خم کردن آن بسیار راحت‌تر است. به همین دلیل، در مواردی که نیاز به این عملیات‌ها  مانند ساخت قفسه‌های آهنی باشد، از نبشی فابریک استفاده می‌شود.

دسته‌بندی نبشی بر اساس شکل ظاهری

نبشی‌ها بر اساس شکل ظاهری به دو دسته‌ی بال مساوی و بال نامساوی تقسیم می‌شوند.

نبشی بال مساوی

در نبشی بال مساوی، طول دو بال با یکدیگر برابر است. این نوع نبشی در نقشه‌های ساختمانی با حرف L و سایز بال مشخص می‌شود. مثلاً L400، نبشی بال مساوی با اندازه‌ی بال 400 میلی‌متر را نشان می‌دهد. تقاضا برای نبشی بال مساوی بیشتر از نبشی بال نامساوی است. نبشی اسپیرال نیز نوعی نبشی بال مساوی سبک است که در اندازه‌های 20202 تا 50505 میلی‌متر تولید می‌شود.

نبشی بال نامساوی

در نبشی بال نامساوی، طول دو بال با یکدیگر برابر نیست. این نوع نبشی در نقشه‌های ساختمانی با حرف L و دو عدد که طول هر بال را نشان می‌دهد، مشخص می‌شود. مثلاً L200*100 همان نبشی بال نامساوی با طول بال‌های 200 و 100 میلی‌متر است. به دلیل کاربرد محدودتر، کارخانه‌های کمتری نبشی بال نامساوی تولید می‌کنند.

دسته‌بندی نبشی بر اساس جنس

نبشی ساختمانی از مواد مختلفی ساخته می‌شوند که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند. 

نبشی گالوانیزه

برای جلوگیری از زنگ‌زدگی نبشی‌های فولادی، از پوشش گالوانیزه استفاده می‌شود. این پوشش، لایه‌ای از فلز روی است که روی سطح نبشی قرار می‌گیرد و آن را در برابر خوردگی محافظت می‌کند. نبشی‌های گالوانیزه در محیط‌هایی که احتمال خوردگی وجود دارد، مانند مناطق مرطوب یا ساحلی، بسیار مناسب هستند.

نبشی ضد زنگ (استیل)

نبشی‌های ضد زنگ از فولاد آلیاژی با مقاومت بالا در برابر خوردگی ساخته می‌شوند. دو نوع رایج نبشی ضد زنگ، T304 و T316 هستند. نبشی T304 با روش نورد گرم تولید می‌شود و در برابر عوامل شیمیایی و آب نمک مقاومت خوبی دارد. نبشی T316 حاوی مولیبدن است که مقاومت آن را در برابر خوردگی بیشتر می‌کند. این نوع نبشی در صنایع دریایی و برای ساخت قفسه‌های نگهداری کالا در محیط‌های خورنده استفاده می‌شود.

نبشی لقمه

نبشی لقمه در واقع قطعات کوچک برش خورده از نبشی‌های بزرگ‌تر هستند. این قطعات معمولاً در سازه‌های آسانسور و برای اتصال قطعات مختلف استفاده می‌شوند.

نبشی پلاستیکی

نبشی‌های پلاستیکی از جنس PVC در اندازه‌ها و ضخامت‌های مختلف تولید می‌شوند. این نوع نبشی ساختمانی در بسته‌بندی کالاهای حساس، مانند میوه، کاشی و سرامیک، و ورق‌های فلزی برای محافظت از لبه‌ها استفاده می‌شود. همچنین، نبشی‌های PVC در ساخت سردخانه‌ها نیز کاربرد دارند. نوع تاشوی نبشی PVC قابلیت خم شدن تا 180 درجه را دارد و در دکوراسیون داخلی برای پوشش زوایا استفاده می‌شود.

نبشی آلومینیومی

نبشی‌های آلومینیومی دارای خصوصیاتی مانند وزن سبک و مقاومت در برابر خوردگی هستند و کاربردهای فراوانی دارند. این نبشی‌ها به روش‌های مختلفی تولید می‌شوند و در صنایع مختلف، از جمله ساختمان‌سازی و خودروسازی، مورد استفاده قرار می‌گیرند.

سایز و ابعاد نبشی

سایز و ابعاد نبشی ساختمانی، از عوامل مهم در انتخاب مناسب‌ترین پروفیل برای هر پروژه است. در نقشه‌های ساختمانی، از یک سیستم استاندارد برای مشخص کردن سایز نبشی استفاده می‌شود. این سیستم بر اساس حرف “L” و سه عدد بیان می‌شود. همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، حرف “L” شکل نبشی است. سه عدد بعد از “L” به ترتیب طول بال اول، طول بال دوم و ضخامت نبشی را مشخص می‌کنند. برای مثال، L60608 به معنی یک نبشی با دو بال به طول 60 میلی‌متر و ضخامت 8 میلی‌متر است. این نبشی، یک نبشی بال مساوی محسوب می‌شود.

اهمیت ضخامت در انتخاب نبشی

ضخامت نبشی ساختمانی، یکی از مهم‌ترین فاکتورها در تعیین مقاومت آن است. نبشی با ضخامت بیشتر، مقاومت بالاتری در برابر نیروهای خارجی دارد. بنابراین، در پروژه‌هایی که نیاز به تحمل بارهای سنگین است، از نبشی با ضخامت بیشتر استفاده می‌شود. 

تاثیر طول بال‌ها بر کاربرد نبشی

طول بال‌های نبشی ساختمانی نیز در تعیین کاربرد آن مؤثر است. نبشی‌های با بال‌های بلندتر، برای اتصال قطعات بزرگ‌تر و تحمل بارهای بیشتر مناسب هستند. همچنین، نبشی‌های با بال‌های کوتاه‌تر، برای اتصالات کوچک‌تر و در مواردی که فضای محدودی وجود دارد، مورد استفاده قرار می‌گیرند.

استانداردهای نبشی ساختمانی

نبشی ساختمانی در سازه‌ها، باید از استانداردهای مشخصی پیروی کند تا کیفیت، ایمنی و عملکرد مناسب آن تضمین شود. این استانداردها، معیارهایی برای تولید، ابعاد، جنس و خواص مکانیکی نبشی‌ها تعریف می‌کنند.  استانداردهای مختلفی برای تولید نبشی در سراسر جهان وجود دارد. برخی از مهم‌ترین این استانداردها عبارتند از:

• GOST 8510 و GOST 8240: این دو استاندارد، استانداردهای روسی هستند که معیارهایی برای تولید نبشی‌های فولادی با نورد گرم تعریف می‌کنند.
• DIN EN 10056-1: این استاندارد اروپایی، به مشخصات فنی نبشی‌های فولادی با نورد گرم می‌پردازد.
• ASTM A36: این استاندارد آمریکایی، برای نبشی‌های فولادی ساختمانی با کربن متوسط استفاده می‌شود.
• ASME S1-36: این استاندارد آمریکایی نیز به مشخصات نبشی‌های فولادی ساختمانی می‌پردازد.

سنجش وزن تقریبی نبشی فولاد

وزن نبشی فولادی، یکی از فاکتورهای مهم در برآورد هزینه‌ها، طراحی سازه و انتخاب روش‌های حمل‌ونقل است. احتمالا برای شما سوال شود که چگونه می‌توان وزن تقریبی نبشی را بدون نیاز به توزین مستقیم محاسبه کرد؟ 

برای محاسبه‌ی وزن تقریبی نبشی فولادی، می‌توان از فرمول زیر استفاده کرد:

وزن (کیلوگرم) = (اندازه بال نبشی * طول نبشی * ضخامت نبشی * ۷۸۵۰ * ۲)

نکته مهم: در این فرمول، واحد اندازه‌گیری طول بال، طول نبشی ساختمانی و ضخامت نبشی باید متر باشد. عدد ۷۸۵۰ نیز چگالی تقریبی فولاد بر حسب کیلوگرم بر متر مکعب است. ضریب ۲ نیز به دلیل وجود دو بال در نبشی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مثال

فرض کنید می‌خواهیم وزن یک نبشی با ابعاد 50505 میلی‌متر و طول 6 متر را محاسبه کنیم. ابتدا ابعاد را به متر تبدیل می‌کنیم:

• طول بال: 0.05 متر
• ضخامت: 0.005 متر
• طول نبشی: 6 متر

حال اعداد را در فرمول قرار می‌دهیم:

وزن = (0.05 * 6 * 0.005 * 7850 * 2) = 23.55 کیلوگرم

بنابراین، وزن تقریبی این نبشی حدود 23.55 کیلوگرم خواهد بود.

در پایان، سعی کردیم در این مقاله، کامل شما را با نبشی ساختمانی آشنا کنیم. اکنون که با انواع، کاربردها و حتی فرمول محاسبه وزن تقریبی آن آشنا شدید، بهتر می‌توانید نبشی مناسب پروژه خود را انتخاب کنید. همچنین، شما می‌توانید برای استعلام قیمت نبشی و یا مشاوره تخصصی با کارشناسان ما تماس بگیرید.

سوالات متداول

1. نبشی ساختمانی چیست؟
   نبشی ساختمانی، پروفیل فولادی L شکلی است که دو ضلع عمود بر هم دارد. این پروفیل‌ها، با توزیع یکنواخت بار، از تمرکز تنش در نقاط خاص جلوگیری کرده و مانع از تخریب سازه می‌شوند.
2. انواع نبشی ساختمانی کدامند؟
   نبشی پرسی (نورد سرد)، فابریک (نورد گرم)، بال مساوی، بال نامساوی، نبشی گالوانیزه، ضد زنگ (استیل)، لقمه، پلاستیکی و آلومینیومی.
3. فرمول محاسبه‌ی وزن تقریبی نبشی فولادی چیست؟
   وزن (کیلوگرم) = (اندازه بال نبشی * طول نبشی * ضخامت نبشی * ۷۸۵۰ * ۲).