فولاد فنر، به نمونهای از فولادهای آلیاژی که در آنها از عناصر مختلفی همچون کروم، سیلیسیوم، وانادیوم، منگنز و… استفاده شده است، گفته می شود. این نمونه از فولادها همانطور که مشخص است، همچون فنر، انعطافپذیر هستند. از سوی دیگر وجود عنصر سیلیسیوم در آنها، منجر شده است تا خاصیت الاستیسیته داشته باشند.
بدون تردید آنچه در زمان خرید فولاد فنر برای خریداران اهمیت دارد، میزان استقامت و استحکام این نمونه از فولاد است. باید بیان کنیم که فولادهای فنری، به دلیل داشتن عنصر کروم، به شدت در برابر خوردگی مقاومت دارند. از این رو فنرهای پرکاربردی به شمار می روند.
فولاد فنر چیست؟
برای افرادی که با این نوع فولادها آشنایی ندارند، ممکن است این سوال پیش آید که منظور از فولاد فنر چیست؟ باید بگوییم این نمونه از فولادها، محبوبترین موادی هستند که برای ساخت انواع فولادها مورد استفاده قرار میگیرند. در اصل منظور از فولادهای فنر، گروهی از فولادهای کربن متوسط تا پرکربن و کم آلیاژ هستند.
تمامی نمونههای فولاد فنر از استحکام بالایی برخوردارند. همچنین خاصیت کششی بالایی داشته و قابلیت خم شدن یا کشیدگی تحت نیروی معین را نیز دارند. البته در صورت حذف نیرو، این احتمال وجود دارد که فولاد به حالت سابق خود بازگردد. اما هیچ نوع تغییری در فرم پلاستیک آن ایجاد نخواهد شد. در اصل آنچه منجر شده است تا امروزه در بازار فروش فولاد فنر، این ماده از محبوبیت بالایی برخوردار باشد، همین خواص شگفتانگیز آن است.
انواع فولاد فنر
فولادهای فنر بسته به ترکیبات شیمیایی به کار رفته در آنها، در نمونههای مختلفی تولید و دستهبندی میشوند. از این نمونه فولادها باید به موارد زیر اشاره کنیم؛
فولاد فنر پرکربن
این نمونه از فولادها از قیمت بسیار ارزانی نسبت به نمونههای دیگر برخوردارند. به این دلیل که تنها میتوان از آنها در مواردی استفاده کرد که نیاز به تحمل بار و درجه حرارت بالا نباشد. میتوانیم فولاد پرکربن را از سختترین و بادوامترین نمونه فولادهای غیر آلیاژی معرفی کنیم؛ که در برابر سایق از مقاومت فوقالعاده بالایی برخوردار است.
اصولا از فولاد فنر پرکربن برای ساخت انواع فنرها، تیغهها و تیغه اره استفاده میشود. همچنین قابلیت استفاده در سیمهای پیانو، کمک فنر چرخهای هواپیما، شمشیرها و شاه کلیدها را نیز دارد.
فولاد فنر آلیاژی
این نمونه از فولادها با درصد آلیاژ بالایی که دارند، زمانی مورد استفاده قرار میگیرند که به مقاومت در برابر تنشها و بارگذاریهای زیاد، نیاز باشد. البته باید بیان کنیم که فولادهای آلیاژی از نظر مقاومت در برابر حرارت بالا، چندان مورد استفاده قرار نمیگیرند و کاربردی ندارند. دقیقا همین مسئله، قیمت فولاد آلیاژی را نیز، تحت تاثیر قرار داده و منجر شده است تا بسته به کاربردی که دارد، با نوسان همراه باشد.
فولاد فنر ساخته شده با آلیاژ بر پایه نیکل
از دیگر نمونه فولادهای تولید شده، باید به فولاد فنر ساخته شده با آلیاژ بر پایه نیکل اشاره کنیم. این نمونه از فولادها را فنرهای نیکلی هم میگویند و مانند فنرهای مسی، در برابر خوردگی و طیف وسیعی از دما، مقاومت بسیار بالایی دارند. از دیگر نمونه ویژگیهایی که میتوانیم برای این نوع فولادها بیان کنیم، عدم وجود میدان مغناطیسی در آنهاست.
همچنین باید بیان کنیم که فولاد فنر ساخته شده با آلیاژ بر پایه نیکل، از مقاومت الکتریکی نسبتا بالایی هم برخوردار است. به همین دلیل محبوبیت بالایی داشته و بسیار برای ساخت فنرها مورد استفاده قرار میگیرد.
فولاد فنر زنگ نزن
فولادهای ضد زنگی که برای ساخت فنر استفاده میشوند، در برابر زنگزدگی و خوردگی مقاومت بالایی دارند. میتوان به راحتی از این نمونه فنرها در دمای بیش از 200 درجه سانتیگراد هم، استفاده کرد. اما برای دمای پایین، تنها باید از فنرهایی استفاده کرد که از جنس استیل 8-18 هستند. پس به طور کلی همانطور که از نام این نمونه فنرها مشخص است، باید بگوییم فولاد فنر ضدزنگ مقاومت بالایی داشته و به سادگی دچار زنگزدگی نخواهند شد.
فنر ساخته شده با فولاد ابزار
اصولا این نوع فولاد فنر، از آلیاژهای کبالت، مولیبدن و وانادیوم با یک درصد مشخص ساخته میشود. می توانیم بیان کنیم که فولادهای ساخته شده از فولاد ابزار، از مقاومت بسیار بالایی در برابر حرارت و فشار برخوردارند. از این رو قیمت فولاد فنر ساخته شده با فولاد ابزار، نسبت به دیگر نمونه فولادها، بالاتر است.
گریدهای محصولات فولاد فنر
بسته به استاندارد آهن آلات، می توان انواع فولاد فنر را در دستههای مختلفی، طبقهبندی کرد. هر یک از این فولادها دارای ویژگیهای خاص خود هستند و باید آنها را چنین معرفی کنیم؛
گرید محصول
ویژگیها
فولاد فنر 1.7108
تنشپذیر، شکلپذیر، مقاوم در برابر خوردگی و سایش، دارای خاصیت الاستیسیته مناسب. برای ساخت فنرهای مارپیچ و تخت در صنایع خودروسازی و رینگهای فنر و فنرهای میلهای تحت پیچش، کاربرد دارد.
فولاد فنرهای 1.7176
تنشپذیری بالا، خاصیت شکلپذیری عالی، مقاوم در برابر خوردگی و سایش، دارای خاصیت الاستیسیته. مناسب برای صنایع خودروسازی
فنرهای فولادی 1.8159
از نمونه فنرهای پرکاربرد که دارای اهمیت بسیار زیادی است. از تنشپذیری مطلوبی برخوردار بوده و به خوبی در برابر سایش و خوردگی مقاوم است. این فولاد با نام فولاد 451CrV هم شناخته میشود.
فولادهای فنر ck75
از نمونه فولادهای فنری که برای تولید فنر با دقت ابعادی و کیفیتی بالا، کاربرد دارد.
فولاد فنر ck67
دارای استحکام کششی و خاصیت ضد سایشی مطلوب. مناسب برای ساخت فنرهایی با دقت ابعادی بالا و سطح کیفیت عالی
فولاد فنرهای 1.7103
فولاد مطلوب برای استفاده در فنرهای چندلایه، تخت، مارپیچ و میلهای تحت پیچش
فنرهای فولادی 1.7701
نمونه فولاد مناسب در صنعت خودرو، ماشین آلات، قطعات، موتورها و فنرهای چرخشی.
فولادهای فنر 1.8161
فولاد پرکاربرد در قطعات نیروی محرکه، اجزای مقاوم در برابر خوردگی و استفاده در چرخ دندهها.
فولاد فنر 1.5028
فولاد پرکاربرد و حائز اهمیت برای ساخت فنرهای مارپیچ، تخت و استوانهای در صنعت خودروسازی. دارای 0.65 درصد عنصر کربن، 1.65 درصد عنصر سیلیسیوم، 0.85 درصد به بالا عنصر منگنز و آهن
فولاد فنری 70cr2
مناسبترین نوع فولاد در صنعت مس (خورد کن) و مطلوب برای ساخت بلبرینگها و ساچمههای یاتاقان.
فولاد فنر 1.7117
فولاد فنری مناسب برای استفاده در اتومبیل، ماردون و … .
فولاد AISI 1050
دارای کمترین میزان کربن، شکل پذیری آسان و مناسب برای استفاده به منظور افزایش سختی عملیات حرارتی
فولاد AISI 1074 و فولاد 1075 AISI
دارای میزان کربن متوسط، مناسب برای افزایش شکلپذیری و عملیات کروی کردن
فولاد AISI 1095
دارای بالاترین میزان کربن در میان فولادهای فنر، دارای بالاترین میزان قابلیت ارتجاعی و استحکام خستگی
نکات مهم برای انتخاب گرید مناسب
پیش از آنکه بخواهید یکی از این نمونه های فولاد فنر را خریداری کنید، نیاز دارید که ابتدا برخی نکات مهم را مد نظر قرار دهید. از جمله؛
بررسی میزان شکلپذیری گرید
نوع عملیات حرارتی
میزان مقاومت گرید در برابر خوردگی
شناخت نوع کاربرد و موارد مصرف
بررسی نقاط قوت مورد نیاز برای استفاده از گرید مشخص
شیوه تولید فولاد فنر
بیشتر فولادهای فنری، با آلیاژهای کربن به میزان متوسط تا زیاد تولید شده و به بازار عرضه میشوند. میزان کربن مورد استفاده در این نوع فولادها، بین 0.5 تا 1 درصد متغیر است. همچنین به این نوع فولادها، آلیاژهای دیگری همچون منگنز و سیلیکون هم بسته به کاربردی که فنر دارد، اضافه میشود. برای تولید فولاد فنرها، تمامی این عناصر پس از ریختگی، سخت شده و سرد میشوند تا استحکام آنها بهبود یافته و تثبیت شود.
اصولا محصولات فولاد فنر به صورت سیم کشیدهای در میآیند و با عنوان فولادهای فنر آنیل از آنها یاد میشود. در بیشتر نمونههای فولاد فنر که از مقاومت بالایی در برابر حرارت برخوردارند، از وانادیم، کرم و تنگستن استفاده میشود. اما در تولید فولادهای مقاوم در برابر خوردگی، بیشتر از مولیبدن، کروم و نیکل باید استفاده کرد.
عملیات سختکاری فولاد فنر چیست؟
منظور از عملیات سختکاری فولاد فنر، همان عملیات حرارتی فنر است که بعد از پیچش فنر انجام میشود. در این فرایند، فنر به آرامی خنک شده و در نهایت درون روغن قرار گرفته و کونچ میشود. البته کونچ کردن فنر بعد از کربندهی در سختکاری صورت میگیرد. به این دلیل که این فرآیند هم از نظر مصرف انرژی و هم از نظر اقتصادی، مقرون به صرفهتر است.
عملیات تمپرینگ فولاد فنر چیست؟
یکی از عملیاتهای حرارتی که بر روی فولاد فنر اجرا میشود، عملیات تمپر کردن است. در این فرآیند، فولاد تا دمای بحرانی حرارت داده شده و نیاز است که برای انجام این کار، از کورهای با دمای بالا استفاده شود. اصولا حرارتدهی در خلا یا در مجاورت یک گاز بی اثر صورت میگیرد که از اکسیداسیون شدن فولاد، جلوگیری گردد. در زمانی که فولاد به دمای مشخصی رسید، این حرارتدهی متوقف شده و فولاد در یک زمان مشخص، خنک میشود.
آنالیز شیمیایی مهمترین فولادهای فنر
نوع فولاد
درصد کربن
درصد منگنز
درصد فسفر
درصد گوگرد
درصد سیلیکون
فولاد ck75
0.7 - 0.8
0.6 - 0.8
0.04
0.035
0.15 - 0.35
فولاد گرید 50CrV4
0.47 - 0.55
0.7 - 1.1
0.04
0.035
0.15 - 0.35
فولاد ck67
0.65 - 0.72
0.6 - 0.9
0.04
0.035
0.15 - 0.35
فولاد فنر 67SiCr5
0.62 - 0.72
0.6 - 0.9
0.04
0.035
1.4 - 1.2
خواص فولادهای فولاد فنر
این نمونه از فولادها دارای خواص بسیاری هستند که از جمله آنها باید به موارد زیر اشاره کنیم؛
مقاومت بسیار بالا در برابر خستگی
مقاومت بسیار بالا در برابر خوردگی
دارای استحکام مکانیکی بالا به ویژه در حد الاستیک
دارای مدول الاستیک مناسب
فولاد فنرها چه کاربردی دارند؟
به طور کلی میتوان از فولاد فنر در صنایع مختلفی استفاده کرد. از جمله؛
تولید آنتن
سیم پیچ
گیرههای فنری
سیم گیتار (سیم موسیقی)
تولید فنر
ساخت شمشیرهای فلزی برای جنگ به دلیل مقاومت بالا در برابر خم شدن
تولید تیغه اره
سیستم تعلیق اتومبیل
ساخت چاقو
تولید واشر
جدول فولاد فنر
شرکتهای مختلف با تهیه چنین جداولی، به خریداران اطلاعات لازم را در خصوص فنرهای فولادی ارائه میکنند؛
فرآیندهای عملیات حرارتی فولاد فنر
می توان روشهای عملیات حرارتی را بر روی فنرهای فولادی به سه روش دستهبندی کرد؛
روش اول: کربندهی سطحی که ارزانترین روش سخت کردن سطحی است و به منظور افزایش مقاومت به سایش و سختی سطح خارجی فولاد انجام میشود.
روش دوم: کوئیچ که به معنای سرد کردن سریع فولاد فنر و فلزات دیگر است.
روش سوم: نرمالیزاسیون کردن فولادهای تولید شده
سختی فولاد فنر قطعه مناسب برای ساخت فولاد فنری چه خصوصیاتی دارد؟
برای سخت کردن این نوع از فولادها، از دو روش حرارتدهی و سپس سرد کردن ناگهانی و روش کار سرد استفاده میشود. روش کار سرد یعنی تغییر شکل فولاد در دماهای پایین که منجر به افزایش سختی فولاد میشود.
جوشکاری فنرهای فولادی
فنرهای فولادی مهمترین ایرادی که دارند، این است که در برابر جوشکاری قابلیت پایینی دارند. البته میتوان برخی از گریدهای فنر فولادی را با آمپراژ متفاوت جوشکاری کرد.
ویژگیهای مهم در فولاد فنر
از مهمترین ویژگیهایی که میتوانیم برای فولاد فنر بیان کنیم، دسترسی آسان به آنهاست. این محصولات با قیمت ارزان و مناسب در دسترس هستند و قابلیت استفاده در صنایع و محصولات مختلفی را دارند. عناصر مختلفی در آنها استفاده شده است، که منجر شده تا فنرها بتوانند از .خواص بسیار بالایی برخوردار باشند. از این رو خریداران میتوانند به راحتی و با اطمینان اقدام به خرید این محصولات نمایند
در چه مواردی میتوان از فولاد فنر استفاده کرد؟
میتوان برای تولید محصولات مختلفی همچون قفلها، آنتنها، خراشندهها و... اقدام به استفاده از فولاد فنر نمود. همچنین این فولادها مورد استفاده در صنایع خودروسازی، هواپیمایی و... نیز قرار میگیرند.
مزایا و معایب استفاده از فولاد فنر
مزایا
معایب
وزن سبک و بسیار قوی
قابلیت بسیار پایین جوشکاری
مقاوم در برابر خوردگی و خاصیت شیمیایی
احتمال بالای ترک خوردگی
خاصیت ارتجاعی عالی پس از خم شدن
خصوصیات مکانیکی غیر قابل پیشبینی
هزینه بالای ساخت و فرآیند زمانبر و پیچیده تولید
ترکیب شیمیایی فولاد ابزار فنر
ترکیبات شیمیایی به کار رفته در فولاد فنر را باید چنین دستهبندی کنیم؛
زنگ نزن
کم کربن
پر کربن
کروم – وانادیم
کروم – سیلیکون
عملیات حرارتی فولادهای فنری به چه شکل است؟
میتوان هم به صورت کربندهی سطحی به سه صورت کربندهی جامد، مایع و گاز، اقدام به اجرای عملیات حرارتی فنرهای فولادی نمود؛ هم از روشهای نرمالیزاسیون، آنیل کامل و کوئیچ استفاده کرد.
بهترین کارخانههای تولیدکننده فولاد فنر
از معروفترین و بهترین کارخانههایی که فنرهای فولادی در ایران تولید میکنند، باید به شرکت اصفهان فنر، شرکت فنرسازی امین و شرکت فنرسازی میلاد اشاره کرد. این شرکتها فنرها مختلفی را برای استفاده در صنایع مختلف همچون صنایع خودروسازی، صنایع الکترونیک، تولید لوازم خانگی و... تولید و به بازار عرضه میکنند.
پرکاربردترین محصول فولاد فنر
به طور کلی هر نمونه از انواع فولاد فنر که تولید و به بازار عرضه میشود، دارای کاربرد خاصی است. اما در این میان برخی نمونهها، از کاربرد بیشتری برخوردار بوده و در صنایع بیشتری استفاده میشوند. از این نمونه محصولات، میتوانیم به فولادهای AISI 1050، AISI 1074، AISI 1075، AISI 1095، CK67 و CK75 اشاره کنیم.
در اصل از این نوع فولاد فنر بیشتر برای تولید انواع فنرها، کمک فنر خودرو، قفلها، آنتنها، تیغه ارههای با کیفیت بالا و ابزارهای سایش استفاده میشود. به همین دلیل هم پرکاربرد بوده و توسط بیشتر تولیدکنندگان فنرهای فولادی، استفاده میشوند.
قیمت فولادهای فنر
بدون تردید در زمان خرید فولاد فنر، آنچه اهمیت دارد، بررسی میزان قیمت فنر مورد نیاز است. این نوع محصولات توسط شرکت های معتبر بسیاری به بازار عرضه می شوند؛ که هر کدام از این شرکتها، قیمت مشخصی را برای فنرها تعیین میکنند. از این رو لازم است پیش از خرید این محصولات، حتما به این مسئله توجه داشت و به دنبال عواملی بود که بر روی قیمت فنرهای فولادی تاثیرگذار هستند.
عوامل موثر بر روی قیمت فولاد فنر
از جمله مهمترین ویژگیای که منجر میشود تا در قیمت فنرهای فولادی تغییر ایجاد شود، باید به خاصیت کشسانی و قابلیت بازگشت به حالت اولیه بعد از برداشتن نیرو و فشار وارده بر روی فنر اشاره کرد. این ویژگی تعیین میکند که تا چه میزان فنر از خاصیت کشسانی مناسبی برخوردار بوده و سطح کیفیت آن چقدر است. پس در زمان خرید هر نوع فولاد فنر یا ورق فنر، باید ابتدا خاصیت کشسانی آن را مورد بررسی قرار داد.
سایر دسته های محصولات ورق فنری
از دیگر نمونه ورقهای فنری باید به موارد زیر اشاره کنیم، که هر کدام دارای ویژگیها و کاربردهای خاصی هستند. از جمله:
ورق فنری استیل
مقاومت بالا به دلیل استفاده از کروم و نیکل در ساخت آن.
تولید با دقت بالا در بازه تغییرات ضخامت بسیار کم.
دارای تلرانس بسیار کم در ضخامت ساخت.
ورق فنری خام
دارای خاصیت ارتجاعی بالا به دلیل داشتن عنصر سیلیسیوم.
عدم مقاومت خیلی زیاد ورقهای فنری خام نسبت به دیگر نمونه ورقها.
احتمال خم شدن ورق در اثر فشار متوسط.
تسمه فنری فولادی
تنش تسلیم بسیار بالا.
خاصیت الاستیک و کشسانی بالا.
عدم افزایش طول دائمی در اثر تنشهای بالا.
دارای خواص مطلوب پس از عملیات حرارتی سختکاری.
میلگرد فنر
تنش بسیار بالا که منجر به ایجاد حالت کشسانی و الاستیک در فنر شده است.
دارای عناصر اصلی آلیاژی همچون سیلیسیم، منگنز، کروم، وانادیم و مولیبدن.
مفتول فنر
نمونه ای از فولاد پرکربن، که برای ساخت فنرهای کششی، فشاری، تخت و … مناسب است.
دارای مقاومت بسیار بالا بوده و مناسب برای تولید تیغه های برش است.
دارای سختی و دوام بالا نسبت به دیگر نمونه فولادهای غیر آلیاژی، که همگی در قیمت مفتول فنر تاثیرگذار هستند.
راهنمای خرید فنرهای فولادی
با تمام توضیحاتی که بیان نمودیم، دریافتیم که فولاد فنر از نمونه محصولات پرکاربرد در صنایع مختلف به شمار میرود و دارای انواع بسیار متنوعی است. این محصولات در برابر نیروی تنشی مقاومت بسیار بالایی دارند و پس از هر بار فشار، به حالت اولیه خود باز میگردند. از این نوع محصولات میتوان در سیستمهای مکانیکی و دیگر صنایع به راحتی و بسته به کاربردی که دارند، استفاده کرد. تنها باید اقدام به خرید فنرهای فولادی از مراکز معتبر مانند میهن فولاد نمود که بتوان به محصولی با کیفیت بالا دست یافت.
کلیه حقوق این وب سایت متعلق به گروه میهن فولاد می باشد. طراحی و اجرا: براشکد