جایگاه ایران در صنعت تولید فولاد جهان

جایگاه ایران در صنعت تولید فولاد جهان، یکی از فاکتورهای اصلی توسعه صنعتی و شاخص قدرت اقتصادی یک ملت را دارد. برای ایران، که خوشبختانه از ذخایر عظیم سنگ آهن و منابع انرژی فراوان بهره‌مند است، دستیابی به جایگاهی درخور در این عرصه بین‌المللی یک هدف راهبردی بوده است.

 هدف‌گذاری تولید ۵۵ میلیون تُن فولاد خام تا ۱۴۰۴ (۲۰۲۵ میلادی)، رویایی بود که فعالان این صنعت برای تحقق آن تلاش می‌کردند. اما آیا واقعیت‌های آماری سال ۲۰۲۵ با این رویا همخوانی داشت؟ در ادامه با میهن فولاد همراه باشید.

جایگاه ایران در رتبه‌بندی جهانی

بر اساس جدیدترین آمارهای منتشر شده از سوی انجمن جهانی فولاد (World Steel Association) تا پایان آگوست ۲۰۲۵، جایگاه ایران در صنعت تولید فولاد جهان با وجود تمام فشارهای داخلی و خارجی، توانسته است رتبه خود را در جمع ۱۰ تولیدکننده بزرگ فولاد خام جهان حفظ کند. 

جایگاه ایران در صنعت تولید فولاد جهان معمولا در رتبه دهم جهانی تثبیت شده است. با این حال، نکته مورد توجه، نوسانات ماهانه است؛ جایی که در مقاطعی از سال ۲۰۲۵، با عملکرد درخشان توانسته‌ایم از کشورهایی مثل برزیل پیشی بگیریم و تا رتبه نهم صعود کنیم. اما سوال اینجاست که چرا این صعود پایدار نیست؟

جدول رتبه‌بندی تولیدکنندگان برتر فولاد خام (دی تا مرداد 1404)

(منبع: آمار انجمن جهانی فولاد، به‌روزرسانی تا آگوست ۲۰۲۵ – با توجه به متغیر بودن جایگاه‌های ۹ و ۱۰ در طول سال)

آمار عملکرد تولید فولاد خام ایران (دی تا مرداد ۲۰۲۵)

آمار زیر، عملکرد و جایگاه ایران در صنعت تولید فولاد جهان در هشت‌ماهه اول سال را نشان می‌دهد:

افتادن در ناترازی انرژی و تاثیرات آن

چگونه صنعتی با این همه پتانسیل، در دام تناقض عملکرد گرفتار می‌شود؟ دلیل آن، ناترازی انرژی است.

صنعت ما به دلیل استفاده از روش‌های پرمصرف انرژی مانند احیای مستقیم (DRI) و کوره‌های قوس الکتریکی، شدیدا به تامین پایدار گاز و برق وابسته است. اما در سال ۲۰۲۵، این وضعیت همچنان ادامه یافت و هزینه‌های گزافی بر دوش تولید گذاشت:

• فشار گاز در زمستان: وقتی سرمای هوا آغاز می‌شود، به‌خاطر اولویت‌بندی گاز برای گرمایش خانگی، خطوط گاز مجتمع‌های بزرگ ما قطع یا محدود می‌شوند؛ اتفاقی که باعث شد تولید ما در ژانویه ۲۰۲۵، کاهشی ۲۴.۱ درصدی را تجربه کند.
• محدودیت برق در تابستان: در اوج مصرف برق، قطعی‌های ناگهانی، نه‌تنها زیان مستقیم وارد می‌کند، بلکه برنامه‌ریزی دقیق تولید را نیز به کلی مختل می‌سازد.

موانع ساختاری و دغدغه‌های حضور پایدار در جهان

جایگاه ایران در صنعت تولید فولاد جهان، فقط دست ما نیست و تحت تاثیر روندهای جهانی و موانع ساختاری عمیق‌تری است که باید با آن‌ها صادقانه روبه‌رو شویم:

1. زنجیره تولید نامتوازن: در حالی که ظرفیت فولادسازی با شتاب افزایش یافته، تأمین پایدار مواد اولیه، مانند کنسانتره و گندله، هنوز به تعادل نرسیده است.
2. پیچیدگی‌های تجارت و اقتصاد بین‌الملل: تحریم‌ها بخشی از ماجراست، اما سیاست‌های داخلی نیز مزید بر علت شده است. عوارض صادراتی ناگهانی و مقررات دست و پاگیر ارزی، مانند یک سنگ بزرگ جلوی پای صادرکنندگان ما افتاده و توان رقابت قیمتی محصولات ما را در مقایسه با کشورهای کم‌چالش‌تر، کاهش می‌دهد. 
3. غفلت از فولاد سبز و فناوری‌های نوین: جهان به سرعت به سمت فولاد کم‌کربن و دوستدار محیط زیست حرکت می‌کند. تاخیر ما در سرمایه‌گذاری در تکنولوژی‌های پیشرفته و عدم انطباق با این استانداردهای بین‌المللی، می‌تواند در آینده کلید ورود ما به بازارهای صادراتی مهم را باطل کند. ما باید بپذیریم که فولاد قرن بیست و یکمی، فولاد های‌تک است و ما نباید از این قافله عقب بمانیم.

چگونه رویای ۵۵ میلیون تُنی را محقق کنیم؟

ما در صنعت فولاد، مزیت‌های نسبی انکارناپذیری داریم مانند منابع سنگ آهن غنی و موقعیت ژئوپلیتیک مهم برای دسترسی به بازارهای منطقه (به‌خصوص چین). اما برای تبدیل این پتانسیل به واقعیت، دیگر راهکار موقتی جواب نمی‌دهد؛ ما به یک تحول استراتژیک نیاز داریم:

1. انقلاب انرژی و استقلال تولید: مجتمع‌های فولادی باید با سرمایه‌گذاری‌های بزرگ در احداث نیروگاه‌های اختصاصی برق و تاسیسات بازیابی گاز، استقلال انرژی خود را ایجاد کنند. این کار، دیگر یک هزینه نیست و بیمه‌ای برای تولید مستمر و بقای صنعت است.
2. توسعه متوازن زنجیره ارزش: باید با یک برنامه‌ریزی دقیق، نه تنها ظرفیت فولادسازی، بلکه ظرفیت اکتشافات، کنسانتره‌سازی و گندله‌سازی را نیز همگام و با شتاب افزایش دهیم.
3. پذیرش فناوری و پایداری: سرمایه‌گذاری در تولید فولاد با فناوری‌های کم‌کربن و همگام شدن با استانداردهای جهانی، باید در اولویت قرار گیرد.

در پایان، سعی کردیم جایگاه ایران در صنعت تولید فولاد جهان و عوامل موثر بر آن را مورد بررسی قرار دهیم. شما می‌توانید علاوه‌بر نکات گفته شده در این گزارش، برای مشاوره تخصصی یا استعلام قیمت فولاد آلیاژی با کارشناسان ما تماس بگیرید.

منبع1: sadidsafe

منبع2: karahan

منبع3: irisaco

منبع4: eghtesadnegar